Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıklı gıda ürünleri listesinde yer alan kuru incirler, gıda güvenilirliğini sağlamak, tüketici sağlığını ve menfaatlerini korumak amacıyla uluslararası standartlara uygun olarak gıda kodeksine göre üretilmekte ve tüketicilere sunulmaktadır. Türkiye, incir üretiminde öncü bir ülke olurken, kuru incirleri en çok tüketen ülkeler arasında Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve Japonya yer almaktadır.
Son günlerde, kuru incirin aflatoksin nedeniyle ihraç pazarlarından geri dönmesiyle ilgili haberlerin artması üzerine Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, kamuoyunu bilgilendirmek için basın toplantısı düzenlemiştir. Işık, aflatoksinin, kuru incire insan eliyle eklenen zirai ilaç ya da pestisit olmadığını vurgulayarak, bu maddenin doğada bulunan saprofit mantarlar tarafından iklim koşullarına bağlı olarak üretim aşamasında meydana geldiğini ifade etmiştir. İklim koşullarına bağlı olarak, her yıl aflatoksin oluşumunun oranlarının değiştiğini ve 2024 üretim sezonunda olumsuz hava koşulları nedeniyle belirgin bir artış yaşandığını belirtmiştir. Aflatoksin varlığı, üretim dönemindeki hava koşullarına bağlı olarak toplam üretimde %0,5 ile %1,5 arasında değişiklik göstermektedir.
Kuru incirde aflatoksin oluşumunu önlemek için üreticilerle birlikte yoğun bir iş birliği yapıldığını belirten Işık, tarım ve orman bakanlığı, ticaret bakanlığı, üniversiteler ve diğer paydaşlarla iş birliği halinde çalıştıklarını belirtmiştir. Aflatoksin sorununa dair ilk önlemlerin 1987 yılında alınmaya başlandığını hatırlatan Işık, Ege İhracatçı Birlikleri tarafından sürekli olarak kontrol sistemleri oluşturulduğunu ve bu sistemlerin denetlendiğini açıklamıştır. Tüm kuru incir işletmeleri, hammadde alımlarında aflatoksin kontrolleri yapmakta ve izleme programları yürütmektedir. Ayrıca, sürekli olarak eğitim amacıyla bilgilendirici broşürler ve kitapçıklar dağıtılmaktadır.
Ege İhracatçı Birlikleri olarak, hem ihraç pazarlarında hem de Türkiye'de sağlıklı kuru incir tüketimini teşvik etme misyonunun altını çizen Işık, kuru incirlerin özel karanlık odalarda UV lambaları altında ve lazer ayıklama makineleriyle fiziksel kontrollerle aflatoksinli olanlarının ayrıldığını açıklamıştır. Ayrıca, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği olarak 2000 yılından beri Aflatoksinli Kuru İncirlerin İmhası Projesi yürütmektedir. İklim değişikliği ve olumsuz hava koşulları sebebiyle bu yıl aflatoksin oluşumunda artış yaşandığını belirtmiştir. Proje kapsamındaki aflatoksinli kuru incir oranı, geçen yıl %0,7 iken bu yıl %1,5’a çıkmıştır. Her yıl ortalama 500-600 ton aflatoksinli kuru incirin imha edilmesi hedeflenirken, önümüzdeki dönemlerde bu miktarın 1.500 ton olması planlanmaktadır.
Işık, çok yoğun kontroller sonucunda ihraç edilen kuru incir partilerinin çeşitli nedenlerle geri dönebildiğini aktararak, geri gelen ürünlerin Türkiye Gıda Kodeksi mevzuatına uygun olması durumunda ülkeye girebileceğini bildirmiştir. Geri dönen kuru incirler, Tarım ve Orman Bakanlığı kontrolünde analiz edilerek uygun olan partilerin yurda girişine izin verilmektedir. Ayrıca, tekrar UV lambalı karanlık odalarda ve lazer makineleriyle elden geçirilerek aflatoksin kontrolü sağlanmaktadır. Bu şekilde, çeşitli iddiaların aksine, zararlı veya pestisitli kuru incirlerin Türkiye pazarında satıldığına dair tüm söylemlerin asılsız olduğu vurgulanmıştır.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetim Kurulu Üyesi Birol Celep ise, incirde yaşanan kalite sorunlarının en büyük nedeninin Haziran ve Temmuz aylarında yaşanan yüksek sıcaklıklar olduğunu belirterek, günümüzde iklim değişikliği ve küresel ısınmanın etkileri doğrultusunda üretim bölgelerinin değiştirileceğini açıklamıştır. Celep, bütün paydaşlarla birlikte Türkiye’nin tarımsal kalkınması için çalışmaların devam edeceğini ifade etmiştir.
